مهتدین
تبلیغ

معرفی استان یزد

استان یزد درقسمت مركزی فلات ایران و در حاشیه ی دشت های كویر لوت، با مساحتی حدود ۱۳۱ هزار و ۵۵۱ كیلومتر مربع، چهارمین استان وسیع كشور محسوب می شود. این استان از شمال غرب با استان سمنان، از غرب با استان اصفهان، از جنوب غرب با استان فارس، از شرق با استان خراسان شمالی، از شمال شرق با استان خراسان رضوی و از شرق و جنوب شرق با استان كرمان همسایه است. مرکز استان یزد ، شهر یزد است و شهرهای مهم آن عبارتند از: ابرکوه  بافق، تفت، مهریز، میبد، اردکان.
• موقعیت جغرافیایی
استان‌ یزد در دامنه «سلسله‌ کوه های مركزی‌ ایران‌» واقع‌ شده‌ و از پستی‌، بلندی‌، چاله‌ها و كفه‌های‌ كویری‌متعددی‌ تشكیل‌ شده‌ است‌. ناهمواری‌های استان مشتمل‌ بر تپه‌های‌ پای‌ كوهی‌، دشت‌ها، بیابان‌ها، نواحی‌ كویری‌ وتپه‌های‌ ماسه‌ای‌ است‌. در استان‌ دو رشته‌ كوه‌ متفاوت از هم‌ وجود دارد. اولی‌ بخشی‌ از كوه هایی‌ است‌ كه‌ در جهت‌شمال‌ غربی‌ - جنوب‌ شرقی‌ از مركز ایران‌ عبور می‌كنند و به‌ «كوه های‌ مركزی‌ ایران‌» معروف‌ هستند. دومی‌ شامل‌رشته‌ كوه هایی‌ می شوند كه‌ در مناطق‌ مركزی‌، شمالی‌ و شرقی‌ استان‌ قرار دارند. «رشته‌ شیركوه‌» كه‌ مانند دیواری‌قسمت‌های‌ مركزی‌ استان‌ را از بخش‌ غربی‌ آن‌ یعنی «چاله‌ ابرقو» جدا می‌كند، همواره‌ از برف‌ و یخ‌ پوشیده‌ شده‌ و درتامین‌ آب‌ شهرهای‌ یزد، تفت‌ و مهریز نقش‌ مهم‌ و اساسی‌ دارد و در ادامه حیات شهرهای بزرگ یزد، تفت و مهریز نقش مهم و اساسی دارند.
بلندترین ناحیه استان یعنی «رشته كوه های شیركوه» با ارتفاع ۴۰۷۵ متر، در بخش جنوب غرب استان قرار گرفته و با جهت شمالی شرقی– جنوب شرقی استان را به دو قلمرو «شرقی» و «غربی» جدا می کند و اما پست ترین ناحیه یزد، شمال تا شمال شرق را در بر می گیرد كه همراه با « باتلاق های نمك» است.
 شیرکوهیکی دیگر از ناهمواری های استان وجود است که «دشت رسوبی یزد»، در فلات مركزی ایران، از حوزه های مهم جغرافیایی کشور محسوب می شود. این دشت رسوبی از «دامنه شیركوه» در جنوب آغاز می شود و با شیب ملایمی تا «كویر سیاه كوه» در شمال ادامه می یابد.
استان یزد یکی از خشک ترین مناطق حوزه داخلی کشور به شمار می آید که حدود ۱۲/۵ میلیون هکتار از منابع طبیعی را در حاشیه کویر مرکزی ایران در برگرفته است. این استان از نظر پستی و بلندی تنوع فراوانی دارد، به طوری که ارتفاع آن از سطح دریای آزاد در نقاط مختلف متفاوت و از حدود ۸۵۰ متر در اطراف ریگ زرین تا حدود ۴۰۰۰ متر در شیرکوه متغییر است. همچنین دشت های كویری استان، همانندی زیادی با دشت كویر و دشت لوت دارند. عمده ترین کویرهای استان یزد شامل کویر سیاهکوه، کویرریگ زرین، کویرالله آباد، کویر ساغند، کویر دره انجیر، کفه مهدی آباد، کویر مروست، کویر ابرکوه و کفه تاغستان می‌باشد.
از نظر آب و هوایی؛ استان‌ یزد به‌ دو علت‌ اساسی‌ دارای «آب و هوای خشك‌» است‌. اول‌ آنكه‌ بر روی‌ «كمربند خشك‌ جهانی‌» واقع‌ شده‌ و دیگر آنكه‌ از دریاهای آزاد عمان‌ و خلیج‌فارس و دریاچه‌های‌ داخلی‌ و بادهای‌ رطوبت‌زای‌ دریایی‌ بسیار دوراست. یکی از عوامل مهمی که باعث اعتدال نسبی آب و هوای یزد شده وجود ارتفاعات‌مهم‌  در اطراف‌ منطقه است، به‌ طوری که در بهبود‌ هوای‌ استان‌ اثر گذاشته و لذا محیط زیستی مناسبی را در منطقه به وجود آورده است. البته به‌ جز منطقه‌ كوهستانی ‌شیركوه‌، سایر نقاط‌ استان‌ یزد، اقلیم‌ گرم‌،  خشك‌ و  بیابانی‌  دارد كه‌ از غرب‌ و جنوب‌ غربی‌ به‌ طرف‌ شمال‌ شرقی‌و شرق‌ خشك‌تر می‌شود.
دشت‌ رسوبیاستان یزد، همچنین، با قرار گرفتن در بخش مرکزی فلات ایران و نیز به علت وجود  کویرهای بزرگ لوت، دشت کویر تا دریاچه نمک قم ، کویر نمک هرات، مروست تا کویر نمک ابر کوه و  باتلاق گاوخونی دارای نا مناسب ترین عوامل طبیعی حاکم بر فلات مرکزی ایران است. به این معنی که؛ این استان به لحاظ واقع شدن در  مركز ایران و  دوری از دریا شرایط آب و هوائی ویژه ای دارد. از یك طرف بلندی های شمالی البرز و غرب زاگرس، مانع نفوذ رطوبت های خزری و مدیترانه ای است و از سوی دیـگر مجاورت استـان یـزد با كـویر خـشك و پـهناور ایـران مـركزی موجب آب و هوای خشك صحرائی  می گردد و به همین دلیل بارش سالانه اندك، رطوبت نسبی ناحیه و نوسانات شدید درجه حرارت سبب گردیده تا استان یزد یكی از خشك ترین استان های كشور باشد.
پس به طور کلی؛ قلمرو وسیعی از استان یزد از نظر تقسیمات اقلیمی، زیر پوشش اقلیم‌های خشک و فرا خشک قرار گرفته است. دور بودن منطقه از سفره های آب وسیع، کمی مقدار بارندگی و بالا بودن میزان تبخیر، عامل اصلی این خشکی به شمار می‌آید. فقط گستره‌های  نیمه مرتفع و مرتفع کوهستانی  استان که به علت پدیده های جوی، باران بیشتری دریافت می‌كنند، در گروه اقلیم‌های نیمه خشک و  نیمه مرطوب قرار می‌گیرند.
سیستم بارندگی استان یزد از نوع مدیترانه ای است که در قلمرو این استان، از سمت شرق و شمال به سمت غرب و جنوب، بر میزان بارندگی و بارش افزوده می‌شود،
بارش اندک همراه با تبخیر شدید، دور بودن از دریا، نزدیکی با کویر خشک و پهناور نمک، رطوبت نسبی کم همراه با گرمای بسیار، از عواملی هستند که استان یزد را به گونه خشک ترین استان ایران در آورده است. گذشته از آن، در این منطقه نوسان شدید درجه حرارت نیز وجود دارد.
به این ترتیب، آب و هوای استان یزد به علت قرار گرفتن در كمربند خشك جهانی، دارای زمستا‌ن‌ کوتاه، سرد و مرطوب است که از آبان ماه شروع شده و تا اواخر بهمن ادامه دارد و در مقابل از تابستان‌ گرم ، طولانی و خشك برخوردار است که از اسفند ماه تا مهر به طول می انجامد .
به طوری که در مناطق کویری استان، نظیر کویر سیاهکوه، ریگ زرین و دره انجیر، میزان بارندگی سالانه با نوساتی در سالهای خشک و تر، نزدیک ۵۰ میلی متر است. ولی در ارتفاعات استان نظیر شیرکوه، باجگان، بن لخت و ندوشن، میزان بارندگی از حدود ۳۰۰ تا ۴۵۰ میلی متر متغیر است.
علاوه بر موارد ذکر شده؛ وزش باد در استان یزد که یکی از استان‌های کویری کشور به شمار می‌آید، از اهمیت خاصی برخوردار است. جریان باد به طور کلی به دلیل تغییرات دمایی و یا ورود سامانه های گرم و سرد به منطقه به وجود می‌آید. وزش بادهای سیاه در استان یزد به دلیل برخورداری از اقلیم خشک امری عادی به شمار می‌آید. باد غالب  در استان، بیشتر  باد شمال غربی  است که به خصوص از اواسط بهار تا اوایل پاییز می‌وزد. اما بادهای جنوب شرقی در شش ماه اول و  بادهای غربی در چهار ماه از سال، یعنی از آبان تا بهمن در مراتب اهمیت بعدی قرار دارند.
• پیشینه تاریخی
استان یزد از سرزمینهای کهن و تاریخی ایران زمین است. در بعضی از منابع تاریخی، بنای اولیه برخی از شهرهای این استان چون میبد را به سلیمان پیغمبر، یزد را به ضحاک و اسکندر مقدونی و ابر کوه را به ابراهیم پیغمبر نسبت داده اند که این خود بیانگر قدمت و دیرینگی پیشینیه تاریخی و فرهنگی سرزمین و مردم این دیار است. مجموعه آثار باستانی پراکنده موجود در این استان نیز به سهم خود گویای این پیشینه تاریخی است. آثاری چون دست افزار های سنگی بدست آمده از دره های شیر کوه، نگاره های روی تخت سنگ کوه ارنان، تکه سفالهای منقوش نارین قلعه میبد– متعلق به دوره عیلامی، غارهای استان و آثار معماری و شهر سازی باستانی نشان می دهد شهرنشینی در یزد، در چهار نقطه باستانی مهریز و فهرج، یزد، رستاق و میبد و اردکان متمرکز بود .پژوهشگران این منطقه را که در مسیر شاهراه های باستانی ری– کرمان و پارس– خراسان قرار داشت، جزو سرزمین های دوردست مادها شمرده اند.
تاریخ‌ سكونت‌ انسان‌ در این‌ خطه‌ از هزاره‌ سوم‌ پیش‌ از میلادفراتر رفته‌ است، به‌ طوری‌ كه‌ در عهد پیشدادیان‌ طوایف‌ در حال‌ كوچ‌ از بلخ‌ به‌ پارس‌، این‌ سرزمین‌ را یزدان، نامیدند و از آن‌ زمان‌ به‌ بعد یزد محل‌ عبادت‌ شد. از مهم‌ترین‌ مراكز اسكان‌ اولیه‌ این‌ سرزمین‌ به‌ مهرپادین‌ یا مهریز، پهره‌ یا فهرج‌، خورمیش، ادر یا اردكان‌، شواز، قلاع‌ موبدان‌ در میبد، طرنج، عقدا و اشكذر می‌توان‌ اشاره‌ كرد. شهر یزد به‌ عنوان‌ محلی‌ پاك‌ و مقدس‌ در رأس‌ تمام‌ آبادی‌های‌ مزبور قرار داشته‌ است‌.
به عقیده مورخان، بنای یزد، توسط یزدگرد اول ساسانی بوده و وجه تسمیه یزد را با نام «یزدگرد اول» و واژه «یزش» را با معنای «ستایش و نیایش» مترادف دانسته اند. یزد ، یعنی آفریننده خوبی ها، پاكی ها و شهر خداست. نام گذاری این شهر با واژه «ستایش و نیایش» در زبان پارسی میانه و با واژه « یزدان یا یزتان» به معنی پاك، مقدس، فرخنده و همچنین به معنی ذات خدا در ارتباط است.
منطقه یزد بی گمان، در دوران هخامنشی دارای راه های بزرگ و معتبر، راه داری، مراکز پستی و چاپار بوده است. زیرا علاوه بر راه های شناخته شده باستانی، از روی مدارک پیشین، راه های فراموش شده ای نیز که در روزگار باستان به مرکز اقتصادی و فرهنگی ایران باستان می پیوسته به تازگی شناسایی شده اند.
در دوران حکومت ساسانیان، به ویژه در زمان قباد، انوشیروان و یزدگرد اول، این منطقه از جایگاه اجتماعی و اقتصادی ویژه ای بر خوردار بوده و به عمران و آبادی آن، توجه بسیار شده است.
در دوره اسلامی، سرزمین یزد به دست مسلمانان افتاد و قبایل عرب به سوی ایران سرازیر شدند. گروهی نیز از قبیله های بنی تمیم و بنی عامر، در کوی عر ب های یزد، استقرار یافتند و به شهر یزد، «لقب دارالعباره» دادند.
در سده ۴ و ۵ هـ. ق، دیلمیان توانستند، بخش های از غرب و جنوب ایران و عراق را به دست گیرند، با آغاز حکومت دیلمیان؛ تعدادی ازعلویان به یزد مهاجرت کردند و در کوی حسنیان ساکن شدند .
با روی کار آمدن حکومت سلجوقی در سال ٤٤٣ هـ.ق، طغرل سلجوقی، شخصی به نام شمس الملوک ظهیر الدین ابومنصور فرامرز را به حکومت مستقل یزد و ابر کوه منصوب کرد. زمان حکومت ابومنصور فرامرز همزمان با حکومت طغرل، آلب ارسلان و ملک شاه سلجوقی بود و این سلاطین احترام ویژه ای برای وی قایل بودند. پس از مرگ ابومنصور فرامز، به ترتیب فرزندش موید الدوله ابومنصور علی بن فرامرز، علاءالدوله کالیجار و پسرش امیر فرامرز، بر یزد حكومت كردند. اما از آن جا که امیر فرامرز پسری نداشت، حکومت یزد به دو دختر وی واگذارشد و رکن الدین سام بن وردان روز، به اتابکی آنان گماشته شد. بدین ترتیب حکومت یزد، از  آل کاکویه به اتابکان یزد انتقال یافت .
رکن الدین سام، پس از زمان کمی، یعنی در سال ٥٨٤ هـ. ق، از کار اتابکی دختران امیر فرامرز کنار رفت و برادرش عزالدین، به اتابکی رسید. اتابکان یزد با ایجاد پیوندهای زناشویی، روابط دوستانه ای با سلجوقیان بر قرار کردند و مورد احترام و مشورت آنان بودند. اتابکان در آبادی و عمران یزد تلاش زیادی کردند و بناهای زیادی از خود به یادگار گذاشتند.
پس از حمله سپاه مغول به ایران، سلطان ابومنصور اتابک و قطب الدین هرچند پیروزی چنگیز را پذیرفتند ولی توانستند با زیرکی و کیاست، برای حفظ امنیت یزد در مقابل حمله های ویران گر سپاه مغول، جانشینان حکومت خود را به عنوان دست نشانده های مغول، معرفی و نگه دارند. همچنین؛ در این دوره بود که راه داری و نگه داری را ه ها، توسط بزرگان و امرا مورد توجه قرارگرفت. با برقرار امنیت و اآرامش نسبی در یزد، فعالیت های بازرگانی و پیشرفت شهرها، آباد ی ها و مبادله کالاهای مختلف، رونق یافت و کالاهای یزدی تا آن سوی آب های جنوبی ایران، به ویژه هندوستان راه یافت.
سرانجام در سال ٧١٨ هـ. ق، حکومت آخرین اتابک خاندان اتابکان یزد یعنی حاجی شاه بن یوسف، به دست امیر مبارزالدین محمد بن مظفر به پایان رسید. امیر مظفر، بزرگ خاند ان مظفر، از نوادگان غیاث الدین خراسانی بود، که در دربار ایلخانان مغول وارد خدمت شد و به حکومت میبد رسید، پس از شکست حاجی شاه بن یوسف از طرف ابوسعید بهادر خان به حکومت یزد رسید. ولی  مبارزالدین محمد  پس از مرگ ابو سعید بهادر خان دم از استقلال زد و بر کرمان، شیراز و قلمرو حکومت ملوک شبان کاره، در جنوب ایران پیروز شد و بدین ترتیب در سال ٧٢٣ هـ. ق، حکومت آل مظفر را تشکیل دا د.
منطقه یزد، در طول یک سده فرمان روایی مغول ها بر ایران، بیش از دو برابرگسترش یافت و با مدیریت و تدبیر امیر مبارزالدین محمد، به یکی از مرکز فعالیت سیاسی و اقتصادی کشور تبدیل شد. با درگذشت امیر مبارزالدین محمد در سال ٧٦٥ هـ. ق، قلمروی حکومت وی بین پسرانش تقسیم شد، به طوری که سلطان احمد، در کرمان، شاه محمود در اصفهان، شاه یحیی در یزد و شاه شجاع در فارس و بخشی از خوزستان به حکومت پرداختند. حکومت ٧٧ ساله خاندان آل مظفر اوج دوران شکوفایی و بزرگی منطقه از نظر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی محسوب می شود. از دیگر ویژگی های مهم دوره مظفریان رونق صوفی گری در یزد است شاهان، شاه زاده گان و بزرگان مظفری علاقه زیادی به صوفیان یزد داشتند و در میان خاندان مظفری از احترام ویژه ای بر خوردار بودند.
با حمله تیمور لنگ به ایران، در سا ل ٧٩٥ هـ. ق، حکومت خاندان آل مظفر خاتمه یافت. تیمور لنگ پس از استقرار بر ایران،  حکومت یزد را به یکی از نزدیکان خود سپرد  اما با بازگشت تیمور به ماوراءالنهر، گروهی به رهبری شخصی به نام آبدار، با تکیه بر محبوبیت خاندان آل مظفر در بین مردم، یزد را از دست حاکم تیموری بیرون آوردند. و به دنبال این جریان سلطان محمد، پسر ابوسعید طبسی، یزد را به دست آورده و استقلال آن را اعلام کرد. در پی این اقدام سلطان محمد، نوه تیمور لنگ، پیر محمد، که در آن زمان حاکم فارس بود به کمک حاکم سیستان همراه با سپاهی ره سپار یزد شده و یزد را به محاصره خود در آوردند و پس از مدت کوتاهی محاصره شهر شکسته شد. تیمور لنگ برای حفظ جایگاه هنری واهمیت یزد، دستور داد نسبت به مردم این سامان نرمی نشان داده مالیات دو ساله را نگیرند و دستور ساخت برج و باروی شهر ونیز دارالحکومه معروف را داد.
ایالت یزد پس از مرگ تیمور، مدتی محل درگیری نوادگان تیمور، پیر محمد و اسکندر بو د. شاهرخ پسر تیمور با پیروز شدن بر دیگران حکومت یزد را به امیر جلال الدین، پسر چخماق سامی سپر د. وی نه تنها با مردم یزد به خوبی رفتار می کرد بلکه برای عمران و آبادی این سرزمین نیز کوشید و بناهای بسیاری از خود بر جای نهاد، که برخی از آن ها هنوز برجای مانده از آثار تاریخی و دیدنی استان یزد به شمار می روند.
با روی کار آمدن ترکمانان قراقویونلو و آق قویونلو، یزد از دست تیموریان بیرون آمد و امیران ترکمن، یکی پس از دیگری بر ایالت یزد حکومت کردند.
با تسلط شاه اسماعیل صفوی بر تمام ایران در ٩١٣ هـ. ق، حكومت طوایف گوناگون خاتمه یافت در زمان حکومت شاه تهماسب صفوی، یکی از صوفیان سرشناس به نام نعمت الله باقی، پسر میرزا عبدالباقی، پس از ازدواج با دختر شاه اسماعیل به حکومت یزد رسید.
در پی حمله افغان ها به ایران، مردم یزد، به رهبری میرزا عنایت سلطان، توانستند در مقابل این سپاه مقاومت کنند به طوری که  محمود افغان، در گشودن یزد ناکام ماند و راهی اصفهان شد. اما سرانجام اشرف افغان، جانشین محمود، پس از چهار سال نبرد توانست یزد را بگشاید .
اما نادرشاه افشار پس از تاسیس حکومت افشاریه موفق به بیرون راندن افغا ن ها از ایران شد و پس از این اقدام، محمد تقی خان، خواهر زاده عنایت سلطان را به حکومت یزد منصوب منصوب کرد. وی و فرزندانش ، تا آخر دوره قاجار، در نقش حاکم یا مستوفی یزد خدمت های ارزنده ای به این سرزمین کرده و آثار تاریخی و بناهای دیدنی بسیاری در یزد به یادگار گذاشتند این منطقه در دوره قاجاریه و پس از آن در آرامش و آبادانی به سر برده و هم اكنون نیز یكی از مهم ترین و ارزشمندترین مناطق ایران است.
• اقوام و زبان
مردم استان یزد از نژاد آریادی و ایرانی هستند و به علت موقعیت جغرافیایی ویژه این استان، از آمیختن با نژادهای غیر ایرانی تا اندازه ای مصون مانده اند. در روزگار باستان و  با آغاز شهرنشینی در این سرزمین، نژادهای دیگری در این ناحیه زندگی می کردند که با نژادهای اصلی ترکیب شدند. علاوه بر مهاجرت آریایی ها به ایران، در دوره های بعد نیز ، گروه های از اعرب، ترک ها، مسیحی ها و کلیمی ها به این منطقه آمده و در این جا ساکن شدند.
مردم استان یزد به زبان فارسی رایج، با پاره ای ویژگی های گویشی سخن می گویند. برخی ویژگی های گویشی در میان شهرستانهای این استان محسوس است. زبان شناسان نیم زبان های جدید ایرانی را به دو دسته غربی و شرقی تقسیم کرده اند. لهجه یزدی جزو نیم زبان های مرکزی دسته غربی است که در بخش غرب فلات ایران، تا حدود مرزهای ایران رواج دارد. علاوه بر این ها، زرتشتیان یزد به زبان نیاکان خویش یعنی زبان فارسی دری سخن می گویند. ولی این زبان به دلیل پاره ای عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با زبان فارسی ترکیب شده و کم کم به فراموشی سپرده می شود.
• موقعیت اجتماعی و اقتصادی
استان یزد از دیر باز منطقه ای صنعتی بوده و صنایع آن به دو صورت صنعتی و دستی رواج داشته است. فرش بافی، چاقو سازی، سبد بافی، سنگ تراشی، پارچه بافی، زیلو بافی، سرامیك، سفال سازی، كرباس بافی، طلا و نقره كاری از صنایع دستی یزد هستند. این استان از نظر صنایع كارخانه ای اکنون دارای کارخانه های تولیدی بزرگ و کوچک است. علاوه برکارگاه های کوچک نساجی و شیرینی سازی، که شمار آنها بسیار است، ده ها واحد تولیدی دیگر وجود دارد که در رشته های گوناگون فعالیت می کنند. صنایع ماشینی ریسندگی و بافندگی از سال ۱۳۱۲ هـ. ش، در استان یزد پدید آمد. اساس این دگرگونی وجود صدها کارگاه سنتی بافندگی و هزاران بافنده ماهر و هنرمند در این منطقه بوده، که هم زمان با نخستین حرکت های صنعتی شدن ریسندگی و بافندگی در کشور، به مراکز تولیدی کارخانه‎ای روی آوردند. استان یزد با دارا بودن ۳۳۰ واحد تولیدی نساجی، نیمی از منسوجات کشور را تولید و عرضه می کند و ۷۰ درصد زمینه های اشتغال صنعتی استان یزد، به این صنایع تعلق دارد. علاوه بر صنایع ماشینی و صنایع دستی؛ صنعت شیرینی‌سازی نیز در استان یزد از قدمتی دیرینه برخوردار است و محصولات آن صاحب شهرتی‌ جهانی هستند که از مرزهای ایران فراتر رفته ‌است. مهم‌ترین شیرینی‌جات یزدی با نام‌های قطاب، پشمک و باقلوا شهرت دارند.
با وجود شرایط آب و هوایی و زیستی نامناسب منطقه، تشكیلات زمین شناختی این استان، ذخیره های بزرگ معدنی را در دل خود ، جای داده است، به طوری که می توان این استان را منطقه ای معدنی نامید. بزرگترین قطب های معدنی آهن ایران در  استان یزد قرار دارد. همچنین می‎توان از معادن غنی سرب و روی مهدی آباد، کوشک، دره انجیر و منصور آباد، بوکسیت صدرآباد، معدن اورانیوم ساغند اردکان كه در نوع خود در خاورمیانه بی‎ نظیر است، مس اردکان و تفت، نام برد. گذشته از این ها، معدن های فلزی، سنگ های تزیینی با کیفیت بسیار بالا ، مانند: مرمر، مرمریت، گرانیت، چینی و نیز موادی چون باریت، گچ، فسفات، نمک به فراوانی در سطح استان یزد وجود دارد.
استان یزد در بخش کشاورزی به دلیل خشکی آب و هوا و میزان بارندگی کم در بین استان‌های ایران، کمترین اراضی کشاورزی را به خود اختصاص داده است. عمده محصولات کشاورزی یزد شامل خرما، پسته و گندم می شود.

شهر ابرکوه

جمعیت مجازی: 31 نفر

جمعیت شهری: 21818 نفر

2
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر احمدآباد

جمعیت مجازی: 24 نفر

جمعیت شهری: 4758 نفر

10
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر اردکان

جمعیت مجازی: 300 نفر

جمعیت شهری: 45000 نفر

28
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر اشکذر

جمعیت مجازی: 20 نفر

جمعیت شهری: 13957 نفر

1
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر بافق

جمعیت مجازی: 9 نفر

جمعیت شهری: 30867 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر بفروئیه

جمعیت مجازی: 5 نفر

جمعیت شهری: 3000 نفر

4
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر بهاباد

جمعیت مجازی: 19 نفر

جمعیت شهری: 7387 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر تفت

جمعیت مجازی: 15 نفر

جمعیت شهری: 16454 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر حمیدیا

جمعیت مجازی: 1 نفر

جمعیت شهری: 27615 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر خضرآباد

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 2000 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر زارچ

جمعیت مجازی: 10 نفر

جمعیت شهری: 9984 نفر

2
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر شاهدیه

جمعیت مجازی: 4 نفر

جمعیت شهری: 12000 نفر

1
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر عقدا

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 4758 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر مروست

جمعیت مجازی: 2 نفر

جمعیت شهری: 2542 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر مهردشت

جمعیت مجازی: 2 نفر

جمعیت شهری: 7207 نفر

1
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر مهریز

جمعیت مجازی: 25 نفر

جمعیت شهری: 27112 نفر

1
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر میبد

جمعیت مجازی: 63 نفر

جمعیت شهری: 45000 نفر

8
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر ندوشن

جمعیت مجازی: 3 نفر

جمعیت شهری: 1974 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر نیر

جمعیت مجازی: 2 نفر

جمعیت شهری: 1657 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر هرات

جمعیت مجازی: 5 نفر

جمعیت شهری: 10913 نفر

2
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر یزد

جمعیت مجازی: 373 نفر

جمعیت شهری: 523192 نفر

20
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.