شهر کرمانشاه در قبل از اسلام شهري بزرگ و مشهور به نام کامبادن بود و پس از يورش اعراب اين شهر با نام قرمسين براي مدت يک هزاره به صورت روستايي کوچک در آمد.کرمانشاه يكي از شاهراه‌هاي ارتباطي شرق و غرب و قديمي‌ترين راه عبور زائران عتبات عاليات بوده كه به همين سبب تاثيرات شگرف فرهنگي و معنوي برجا گذارده است.اکثريت جمعيت مردم کرمانشاه را کردها که از اقوام اصيل آريايي هستند تشکيل شده و در قرن چهارم ميلادي شهر کرمانشاه که در آن دوران روستاي خوش آب و هوايي بود به عنوان دومين اقامت گاه سلطنتي ساسانيان انتخاب شد.در دوران ساسانيان باغ هاي بزرگي در اين منطقه ساخته شد و تا مدت ها مکان تفريحي شاهان ساساني بوده است.

کُرد اصطلاحي است که در دوران‌هاي گوناگون معاني گوناگوني به خود گرفته‌است. اين اصطلاح در بيشتر دوران‌هاي تاريخي معناي رمه‌گردان ايراني‌تبار مي‌داده‌است و نام قومي خاص به شمار نمي‌آمده‌است.

مردم کُرد در تعريف امروزي از اقوام ايراني‌تبار هستند و بسياري از کردها خود را يکي از نوادگان مادها ناميده‌اند.که اين نظريه از سوي زبان‌شناسان و بر پايه شواهد دقيق زبان‌شناختي رد شده‌است.شواهد زبان‌شناسي نشان مي‌دهد که اسلاف مردماني که بعداً خود را کرد ناميدند در مناطقي جنوبي‌تر از مادها سکونت داشتند.

جلال‌الدين کزازي اما با ديدگاه نامگذاري کرمانشاه به نام بهرام چهارم مخالف است و بر اين باور است که در بخشي از کتاب بندهشن از کوه‌هاي کهن و باستاني و آئيني ايران سخن رفته‌است که از کوه بيستون که همواره کوهي سپند آئيني و نمادين بوده نيز يادي رفته‌است که در آنجا آمده که بيستون در کنار بومي با نام کرمينشان بالا برافراخته و يکي از پادگان‌هاي ساساني هم در همين بوم جاي داشته‌است، کوه بيستون يکي از مهمترين کوه‌ها در فرهنگ باستاني ايران است و نام آن و منطقه اطراف آن به تفصيل در اوستا آمده نام کرمانشاه هر چند تغييراتي دارد ولي ريشه در کارميسين دارد که در اوستا هم آمده و بعدها با حمله اعراب به ايران به قرميسين تغيير يافت.
تاريخ باستان
کرمانشاه که در ميانه‌هاي رشته کوه زاگرس قرار دارد به دليل وضعيت آب و هوايي، کوهستاني بودن و وجود پناهگاه و غارهاي طبيعي همواره مورد توجه انسان‌هاي عصر سنگ بوده‌است.
کرمانشاه از لحاظ بقاياي سکونت‌هاي پيش از تاريخ، يکي از مناطق بسيار غني و مهم در ايران و غرب آسيا است. قديمي‌ترين آثار سکونت بشر در کرمانشاه مربوط به دوره? ديرينه‌سنگي است که شامل چند تبر دستي سنگي است که در منطقه? گاکيه و غرب هرسين يافت شده‌است.اين آثار دست‌کم حدود ??? هزار سال قدمت دارند. آثار مهمي از دوران عصر سنگ در غارهاي کرمانشاه کشف شده‌است که بيشترشان مربوط به دوره‌هاي ميان‌سنگي و نوسنگياست.
مردم کرمانشاه در دوران باستان بسياري از نخستين‌هاي تاريخ را به نام خود ثبت کرده اند؛ نخستين انسان‌هايي که در حدود ? هزار سال پيش با گرم شدن زمين غارنشيني را ترک کرده و به زندگي يکجانشيني روي آورده‌اند ساکنان اين بوم بوده‌اند که نخستين خشت خام را توليد و در ساخت خانه و صنعت از آن استفاده کرده‌اند.و نخستين روستاي خاورميانه در دروان نوسنگي از ???? ق.م تا ???? ق.م در اين مکان شکل گرفته‌است.کرمانشاهيان در دروان باستان با اختراع سفال نخستين انسان‌هايي بودند که رو به فعاليت‌هاي صنعتي آوردند و آثار زيادي از دوران پيش از تاريخ در کرمانشاه يافت شده‌است
پيش از اسلام
تاريخدانان قدمت تاريخي کرمانشاه را بين ? تا ?? هزار سال برآورد کرده‌اند و برخلاف ساير نقاط ايران که به صورت مقطعي مورد سکونت قرار مي‌گرفته‌اند، اين مکان همواره مورد سکونت انسان در دوره‌هاي مختلف قرار گرفته‌است.اين شهر به لحاظ تاريخي از دوران باستان به عنوان دروازه? ورودي آسيا به جلگهء معروف ميان‌رودان بوده‌است. دليل اين ادعا همانطور که در متون تاريخي نيز آمده‌است، وجود بزرگترين راه ارتباطي ميان فلات ايران، چين و هندوستان با ساکنان ميان‌رودان است که به اين راه اصطلاحاً شاهي نيز گفته مي‌شود.
در هزاره چهارم پيش از ميلاد استان کرمانشاه يکي از مراکز مهم تجاري و بازرگاني بوده و بازرگانان آن با بازرگانان شوشي و ميان‌روداني به داد و ستد و مبادله کالا مبادرت مي‌ورزيدند. حضور بازارهايي در گودين کنگاور و چغاگاوانه اسلام آباد از آن دوره شاهدي بر اين مدعا است. به استناد کتيبه‌هاي بابلي و آشوري، ساکنان زاگرس اقوام لولوبي و گوتي بودند. اين مردمان به منظور حفاظت از اين خطه مرتب با بين‌النهريني‌ها در جنگ و ستيز بوده‌اند که در اين امر به پيروزي‌هاي چشمگيري نيز نايل شده‌اند و از آن پس دره‌هاي زاگرس قرن‌ها مرکز تمدن و حکومت‌هاي ايراني و ميان‌روداني بوده‌است. حضور نقش برجسته‌هاي اين اقوام در سرپل ذهاب که يکي از قديمي‌ترين نقش برجسته‌هاي خاورميانه محسوب مي‌شود بيانگر اين موضوع است.[??]
در دوران ساسانيان يکي از شهرهاي مهم اين دوره به حساب مي‌آمده که بناهاي زيادي در دروان خسروپرويز در آن ساخته شد و همچنين نشستگاه وي نيز بوده‌است. گويند که در زمان خسرو بناي بلندي به ارتفاع ?? متر به شکل مربع در آن ساخته بودند و سنگ‌ها را با سيخ‌هاي آهن چنان به هم وصل کرده بودند که ميان سنگ‌ها ديده نمي‌شد و گمان مي‌رفت که عمارت يکپارچه از سنگ ساخته شده‌است. که از آن براي پذيرايي از پادشاهان ساير کشورها استفاده مي‌شد.
همچنين در تاريخ آمده‌است هنگامي که محمد، خسروپرويز را به اسلام دعوت کرد، خسرو در کنار رود قره سو نشسته بود و با خواندن نامه به خروش آمد و نامه را پاره کرد و به داخل رود قره سو ريخت
دوره اسلامي
تکيه بيگلربيگي، بنايي مربوط به دوران قاجار
در سال ??? م در پي حمله اعراب به ايران «سعد جرير» به شهر دينور تاخت و از فتح آن ناکام ماند و سپس راهي کرمانشاه شد و بدون نبرد اين شهر بدست اعراب افتادبا اين وجود اعراب شهر کرمانشاه را بکلي ويران کردند؛ و از جمعيت آن کاسته شد و در پي آن ساکنان اين شهر به شهر دينور مهاجرت کردند. و پس از آن از اويل قرن دوم هجري قمري مردم کرمانشاه شهر را در حاشيه رود قره سو احداث کردندو در دوران عباسيان بدليل موقيت استراتژيک خود يکي از چهار شهر مهم عراق عجم به حساب مي‌آمده‌است.
در گستره مناطق کردنشين ايران يا "کردستان تاريخي" کرمانشاهان اولين نقطه‌اي است که در دوران سلجوقي رسماً کردستان ناميده شد. کرمانشاه در سال ???? م پس از حمله مغول به ايران بار ديگر ويران شد و آسيب‌هاي بسياري ديد.سپاه هلاکو خان که براي فتح بغداد مي‌رفت کرمانشاه را نيز ويرانه کرد. در قرن هشتم سپاه امير تيمور به کرمانشاه يورش آورد و در توصيف شرايط آن زمان در کتاب نزهه القلوب آمده‌است:« کرمانشاه دهي است که طاق شبديز (بستان) در آن قرار دارد و داراي قدمت است. همدان نيز در مجاورت آن است و جزوي از قلمروي علي شکر محسوب مي‌شود. »
با تشکيل حکومت صفويان، کرمانشاه همچون ديگر شهرهاي ايران تحت تسلط اين حکومت در آمد. در سالهاي آغازين حکومت صفوي به دليل جنگ وستيز اين حکومت با عثماني، کرمانشاه گاه تحت تسلط صفويه و گاه تحت تسلط عثماني بود. از عصر شاه صفي به بعد، با ورود خاندان زنگنه به وادي قدرت که تيولداران کرمانشاه بودند و بناي شهر کرمانشاه در اين دوره در ميان پل کهنه و قلعه کهنه امروز قرار داشته‌است. با پايان يافتن جنگهاي ميان ايران و عثماني با انعقاد عهد نامه ذهاب در سال ???? سبب شد تا کرمانشاه از عصر شاه صفي تا پايان دوره صفويه دوراني از آرامش همراه با ترقي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي طي کند.

در عصر افشاريه به دليل وجود توپخانه? نادري در کرمانشاه اين شهر اهميت نظامي پيدا کرد و به جبهه? جنگ نادر شاه با عثماني تبديل شد. بعد از مرگ نادر اين شهر به دليل وجود توپخانه? نادري در کانون توجه قدرت طلبان قرار داشت و نزاعهاي ميان سرداران مختلف بر سر دستيابي به اين شهر صورت گرفت که در نهايت کريم خان بر آن مسلط شد.
در عصر زنديه کرمانشاه با وجود حکمران مقتدر خود الله قلي خان زنگنه اگر چه دوراني کوتاه توام با آرامش را از سر گذراند اما با مطرح شدن الله قلي خان به عنوان يکي از مدعيان قدرت و تلاش وي براي دستيابي به تاج و تخت سلطنت بعد از مرگ کريم خان، بار ديگر اين شهر به وادي جنگ و ستيز مبدل گشت.
دوران بعدي رشد و توجه به کرمانشاه در دوران قاجاريه بود که مورد توجه دوباره حکومت از لحاظ سياسي و اجتماعي بود. در سال ???? با منصوب شدن محمد علي ميرزا دولتشاه به حکومت کرمانشاهان طرح‌هاي شهري را در کرمانشاه به اجرا در مي‌آورد و شکل کنوني شهر کرمانشاه را بنا مي‌کند.
اين شهر در جنبش مشروطه سهمي به سزا داشت پس از استقرار مشروطه اختلاف بينش‌هاي سياسي منجر به پيدايش احزاب مختلف شد که مهمترين آن‌ها حز