مهتدین
تبلیغ

معرفی استان مازندران

استان مازندران با مساحتی حدود ۲۴ هزار کیلومتر مربع در شمال ایران و در کرانه دریای خزر واقع شده است این استان از شمال با دریای خزر، از جنوب با استان های تهران و سمنان، از غرب با استان گیلان و از شرق با استان گلستان همسایه است. مرکز استان مازندران، شهرستان ساری است و شهرهای مهم آن عبارتند از: آمل، بابل، بهشهر، تنکابن، چالوس، رامسر، قائم شهر، محمود آباد، نکا، نور و علمده و نوشهر.

• موقعیت جغرافیایی
استان مازندران به دلیل داشتن جلگه ها، علفزارها، بیشه ها، جنگل های هیرکانی همراه با صدها گونه گیاه منحصر به فرد و نیز آب و هوای متنوع در سواحل شنی و کوهستان های ناهموار و پوشیده از برف البرز از شرایط خاص جغرافیای در کشور و حتی در جهان برخوردار است. این استان به وسیله رشته کوه های البرز که به صورت دیواری مرتفع در مسافتی طولانی، خط ساحلی و جلگه های كناره ای دریای مازندران را پوشانده، محصور شده است.
استان مازندران از نظر موقعیت و وضعیت طبیعی به دو ناحیه كوهستانی در جنوب و جلگه ای و ساحلی در شمال تقسیم شده است.  ناحیه کوهستانی استان، مشتمل بر قسمتی از البرز غربی و البرز شرقی است که این رشته کوه ها خود، دارای رشته کوه های فرعی از جنوب به شمال و یا به موازات دریا هستند. بلندترین قله های مازندران شامل: باد کوه، کوه چنگی و کوه سفید درشهرستان ساری می شوند. اما قله های بلند دیگری هم وجود دارند که به موازات دریا کشیده شده اند و عبارتند از: تخت سلیمان در جنوب شرقی شهرستان تنکابن، قله شور، کلار آباد و سیاه رنگ در شهر ستان نوشهر.
ناحیه جلگه های ساحلی استان ، که در دوره کواترنری و در عصر یخچالی و  بین یخچالی به وجود آمده اند بیشتر تحت تاثیر شرایط آب و هوایی و نوسان شدید در سطح آب در حدفاصل نوار ساحلی دریای مازندران و کوهپایه های شمالی البرز بوده اند. همچنین از عوامل دیگری که در پیدایش و گسترش جلگه های ساحلی استان تاثیر داشته اند می توان به عواملی از قبیل: میزان آب رودها ، وسعت حوزه رودها، شیب بستر رودها، مقاومت سنگ ها و عمق دریا اشاره کرد.
شرایط اقلیمی استان مازندران تحت تاثیر عرض جغرافیایی، ارتفاعات البرز، ارتفاع از سطح دریا، دوری و نزدیکی به دریا، وزش بادهای محلی و منطقه ای، جابجایی توده های هوای شمالی و غربی و حتی پوشش متراکم جنگلی قرار دارد و همین عوامل باعث پیدایش دو نوع آب و هوا در منطقه شده ا ست. آب و هوای معتدل خزری که در تابستان ها گرم و مرطوب و در زمستان ها معتدل و مرطوب است. آب و هوای معتدل کوهستانی که زمستان های سرد با یخ بندان و تابستان های معتدل و کوتاه دارد.
گذشته از موارد ذکر شده؛ استان مازندران به دلیل همسایگی با سرزمین پهناور سیبری، دریای مدیترانه ، دریای خزر و نیز فلات مرکزی ایران، در طول فصول مختلف سال در مسیر توده های هوای متعددی قرار می گیرد که به شرح زیر است:
- توده هوای قطبی قاره ای: این توده هوای سرد و خشک با عبور از سطح دریای خزر ضمن جذب رطوبت و گرما، ناپایدار شده و باعث بارش های قابل توجهی به ویژه در فصل پاییز در استان می شود.
- توده هوای قطبی دریایی: از اقیانوس اطلس شروع شده و بعد از عبور از مسیرهایی چون: جنوب اروپای شرقی از راه دریای سیاه به شرق مدیترانه وارد شده و پس از عبور از ترکیه از سمت شمال غرب وارد ایران می شود.
- توده هوای آرکتیکی قاره ای: این توده هوا نیز از اسکاندیناوی شروع شده و بعد از عبور از روی اروپا و از دست دادن رطوبت ، دوباره پس از جذب رطوبت از دریای سیاه از طریق ترکیه وارد نوار شمالی ایران می شود. این سه توده هوا باعث به وجود آمدن  دوره هوای سرد در منطقه می شوند.
اما در مقابل این سه توده هوا، توده هوای حاره ای اروپایی قرار دارد، در منطقه باعث به وجود آمدن دوره هوای گرم می شود. این توده هوا، از جزیره ازروس اقیانوس اطلس آغاز شده و بعد از عبور از راه دریای مدیترانه و جنوب اروپا وارد بخش شمال ایران می شود. گاهی هم از طریق شمال آفریقا و عربستان، نواحی جنوب و مرکز ایران را تحت تاثیر قرار داده و به شمال نفوذ می کند و به هنگام رسیدن ب قله‌ کلارآباده دریای مازندران از این دریا رطوبت کسب می کند و باعث بارندگی در سواحل جنوبی می شوند.
همچنین؛ در دامنه شمالی البرز از خط ساحلی دریای مازندران تا قله های مرتفع، بر حسب افزایش ارتفاع، پوشش گیاهی متنوعی به صورت نوارهای مشخص به وجود آمده که باعث پیدایش دونوع پوشش گیاهی جنگل و مرتع شده است.
جنگل : جنگل های انبوه خزری که از غرب تا شرق استان و از جلگه ساحلی تا ارتفاعات  ۲۵۰۰ متری به صورت نواری، دامنه شمالی البرز را فرا گرفته با جهت شمالی، جنوبی، غربی و شرقی و نیز بر حسب تغییر شرایط محلی مانند آب و هوا، ارتفاع، جنس خاک و سنگ ها و شیب دامنه ها، باعث تغییر گونه های گیاهی مشخصی می شوند. در این جنگل ها غلبه با درختان پهن برگ ودرختان سوزنی برگ است. در قسمت های بالای دامنه ها شرایط رویش گونه های درختی محدود شده و پوشش گیاهی به چمنزارهایی همانند چمنزارهای آلپی اروپا تبدیل می شود که در بهارو تابستان سبز می شوند. امروزه به علت رشد جمعیت، توسعه کشاورزی و بهره برداری فزاینده،از وسعت جنگل کاسته شده و حد شمالی آن نیز به کوهپایه های البرز محدود گردیده است. جنگل های استان از درخت های متنوعی تشکیل شده است که مهم ترین آنها عبارتند از: مازو، ممرز، آزاد، انجیری، توسکا، زبان گنجشک، شاه بلوط، شمشاد، افرا، نمدار، نارون و راش.
مرتع : مراتع استان را چمنزارهای کوهستانی، گیاهان زیر جنگل و گیاهان استپی تشکیل می دهند، این مراتع بر حسب ارتفاع و فصل مورد استفاده قرار می گیرند. مراتع ییلاقی به صورت چمنزار در ارتفاعات البرز، در بالای حد جنگلهای سوزنی برگ گسترش دارند و در فصل تابستان مورد استفاده دام داران استان قرار می گیرند.
علاوه بر این ها؛ استان مازندران به دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی، مجاورت دریا با كوه، وجود دریاچه های فصلی، تنوع پوشش گیاهی و آب وهوایی، دارای زندگی جانوری متنوعی است، به طوری که این شرایط مجموعه ای از جانوران كوهستانی، جنگلی، جلگه ای واستپی توام با پرندگان بومی مهاجر و آبزیان، شرایط زیستی متنوعی به وجود آورده است. گربه‌وحشیپستاندارانی از قبیل گراز، پلنگ، گربه وحشی، آهو، میش، قوچ، خرس، شغال، گرگ، گوزن و پرندگانی مانند: شاهین، قرقاول، عقاب، كبك و خزندگانی چون: مار، لاك پشت در این منطقه زندگی می کنند. در دریای مازندران و دهانه رودهای آن، انواع ماهیان استخوانی و غضروفی مثل ماهی سفید، كپور، سوف، ماش، اورنج و ماهیان خاویاری یافت می شوند كه زیر نظر شركت شیلات شمال اداره می شود.
دریای مازنداران یا کاسپین، بزرگ‌ترین دریاچه جهان است. این دریا با وسعتی حدود ۰۰۰, ۴۳۸ كیلومتر مربع، بزرگترین دریاچه جهان به شمار می رود و در بین كشورهای ایران، روسیه، تركمنستان، قزاقستان و آذربایجان وا قع شده است. دریاچه دایمی ولشت یا سما که در شمال غربی مرزن آباد شهرستان چالوس قرار گرفته، یكی دیگر از منابع آبی طبیعی است كه از جوشش چشمه‌های اطراف تشكیل شده و از جاذبه‌های گردشگری استان است.
بیشتر رودهای جاری در مازندران دایمی هستند. این رودها در نواحی كوهستانی در فصل زمستان واوایل بهار پر آب و در تابستان كم آب و گاهی خشك است. از رودهایی مهم استان می توان: رودهای هراز، چالوس، تجن، تالار و بابل را كه به دریای مازندران می ریزند ، نام برد. از دیگر منابع آب این استان دریاچه‌های كوچك محلی است كه به هنگام طغیان رودها در قسمت هایی كه سطح آب‌های زیرزمینی بالا است به وجود می آید و برای كشاورزی، صید و شكار مورد استفاده قرار می گیرد.

• پیشینه تاریخی
آخرین مطالعات باستان شناسی در نزدیکی «غارهای هوتو» در بهشهر و «رستم کلا»، نشان می دهد که تاریخ این سرزمین، متعلق به ۴۰۰ هزار سال پیش از میلاد است. از آثار به دست آمد ه از این غارها چنین بر می آید که در این دوران انسان های اولیه غار نشین بودند و برای امرار معاش به شکار و جمع آوری خوراک می پرداختند. بر اساس این یافته، باستان شناسان معتقدند که این سرزمین از قدیمی ترین سکونت گاه بشری در حاشیه دریای خزر بوده و ساکنین بومی این منطقه از حدود ده هزار سال پیش، همانند بعضی از انسان های ساکن فلات ایران، توانسته اند به طور تدریجی مراحل سیر تکاملی، از دوره پارینه سنگی، میان سنگی، نوسنگی و شهرنشینی را با موفقیت پشت سر بگذارند و برای اولین بار به اهلی کردن حیوان ها و نیز کشاورزی بپردازند.
استان مازندران کنونی بخش کوچکی از سرزمین پهناوری بود که مورخان و جغرافی نویسان آن را با نام های پشتخوارگر، فرشواد گر و پذشخوارگر یاد کرده اند. ابن اسفندیار در کتاب تاریخ طبرستان، حد آن را در آذر بایجان، طبرستان، گیل دیلم، ری، قومش، دامغان و گرگان می داند. البته این نام ها بیشتر در منابع دوره هخامنشی، اشکانی، ساسانی ودوره اسلامی آمده است. اما بعدها، پس از جدا شدن گیلان و گرگان یا جرجان از این ناحیه، نواحی باقی مانده، نام رویان، مازندران و طبرستان می گیرند. برخی از مورخان اسلامی که نام طبرستان را بر گرفته از دو کلمه «طبر یا تبر» و«ستان» از پسوند مکان می دانستند؛ نوشته اند: «چون مردم طبرستان از تبر برای شکستن هیزم استفاده می کردند محل سکونت آنها به طبرستان یا تبرستان معروف شد». سید ظهیر الدین مرعشی، «طبر» را به زبان طبری، کوه می داند. در باره ریشه واژه مازندران و نیز تاریخ پیدایش و دگر گونی آن اختلاف نظر وجود دارد. به هرحال مسلم این است که واژه مازندران در خوالی سده هفتم هـ. ق، جایگزین نام طبرستان شد.
عده ای از موخان معتقدند؛ «آماردها» از اقوام آسیایی بودند که در غرب «مازرون» زندگی می کردند. آماردها که در ابتدا ساکن  آسیای صغیر بودند، پس از اخراج توسط مرویان، این سرزمین یعنی آسیای صغیر را به اجبار به قصد مازندران ترک کردند و در شهر آمل ساکن شدند. آمل همان آمرد است که طی قرن ها به آمل تبدیل شد.
بعد از مهاجرت آریایی ها به ایران، میان آماردها و آریایی ها، جنگی درگرفت که در پی این جنگ، قبیله های کوچک شکست خوردند و در ارمنستان، آذربایجان و پارس پخش شدند. در مقابل؛ به نوشته برخی دیگر از موخان «اقوام تپور»، از دیگر اقوام ساکن در مازندران بودند که بعد از پراکنده شدن آماردها در ایران، به مازندران آمدند و جزو طایفه های جنگجو به شمار می آمدند که همواره در سپاه ایرانیان به عنوان گارد سنطنتی حضور داشتند.
آریایی ها پس از استقرار در ایران، تبرستان را «ساتراپی آریایی نژاد» خواندند. مازندران و گیلان که در این زمان، «ساتراپی متحد» خوانده می شد، «فرشوارگر» یا «پتسخوارگر» نامیده شد. دو تن از حاکمان بومی که نامشان در کتیبه آمده عبارتند از: «اتوفرادات» که در دوره اشکانیان حکومت میکرد و دیگری هم «گوشنسف یا جوشنسف» بود که وی در زمان ساسانیان فرمانروا بود. ولی با این وجود مازندران از ۱۵۰۰ تا ۵۰۰ سال پیش، دارای حکومتی نیمه مستقل بود.
در دوره حکومت ساسانیان ؛ « خسروشروین» شخصی به نام « قارن » ، پسر « سوخرا » ، که یکی از بزرگان قوم پارس بود را به فرمان روایی مازندران منصوب کرد . « قارن » ، در مازندران سلسله ای را به وجود آورد که در واقع مبدا تقویم مازندرانی محسوب شد و این مقام را نیز ، در خاندان خود موروثی کرد .
همزمان با روی کار آمدن سلسه « آل قارن » در مازندران ، ایران به تصرف اعراب مسلمان در آمد . اما وجود رشته کوه های البرز در منطقه ، مانع نفوذ سپاه اعراب به این سرزمین شد و این سپاه نتوانست مازندران را به تصرف خود در آورند . به این ترتیب منطقه همچنان تحت تسلط فرمانروایان محلی قرار داشت که عبارت بودند از :
- سلسله آل قارن: از سال ۵۰ قبل از هجرت تا سال ۲۲۴ هـ. .ق. قلمرو حکومت این سلسله بیشتر در نواحی کوهستانی مازندارن بود. نام پادشاهان معروف آن عبارتند از: قارن پسر سوخرا، ونداد هرمز پسر سوخرا، مازیار پسر قارن. رابطه این سلسله در زمان حکومت مازیار کم کم با عباسی ها تیره می شود و مازیار از نفوذ اسلام در منطقه جلوگیری می کند و سرانجام، همین سرپیچی باعث لشکرکشی عباسیان به مازندران شده و با دستگیری مازیار و کشته شدن وی، سلسه ۳۵۱ ساله این خاندان نابود می شود.
- سلسله آل گاوباره، مدت حکومت از سال ۴۰ تا ۱۴۴ هـ. ق. شاهان این سلسله اغلب در دشت مازندران و گرگان حاكم بودند. افراد مشهور آن عبارتند از:دابویه پسر گاوباره، سارویه پسر فرخان بزرگ، اسپهبد خورشید پسر دازمهر.
- شعبه دیگری از سلسله آل گاوباره با نام پادوسپانان بود كه قلمرو حكومتشان از غرب مازندران شده و تا رویان یا کجور، رستمدار یا نور و لاریجان امتداد داشت. حکومت این سلسله از سال ۴۰ تا ۱۰۰۲ هـ. ق یعنی تا زمان سلطنت شاه عباس صفوی به طول انجامید، از پادشاهان مشهور این سلسله؛ پادوسیان اول پسر گاوباره، شهریار ابن پادوسیان، ملك بهمن پسر كیومرث بودند.
- سلسله باوند یا اسپهبدان: مدت حکومت از ۴۵ تا ۳۹۷ هـ. ق. باوندیان به سبب حكومت در کوه های مازندران یعنی قسمت‌های سوادكوه و دودانگه كنونی ساری، لقب «ملوك الجبال»  به معنی «شاه کوهستان» را گرفته بود. موسس این سلسله «باو» نام داشت. زمانی که اعراب، ایران را تصرف کرد، او به گوشه ای از طبرستان رفته و به کار موبدی در یکی از آتشکده ها مشغول بود. تا اینکه به اسرار مردم مازندران فرماندهی جنگ علیه ترکان را به عهده گرفت و پس از پیروزی در این جنگ از سوی مردم مقام پادشاهی را قبول کرد. این سلسله سه بار منقرض و دوباره تاسیس شد که باعث پایه ریزی سه شاخه جدا از هم شد که عبارتند از: کاوسیه، اسپهبدیه، کینخاریه.
- سلسله آل وشمگیر یا آل زیار: مدت حکومت از سال ۳۱۶ تا ۴۷۰ هـ.ق . محدوده حكومت این سلسله شرق مازندران بود و شاهان مشهور آن مرداویج پسر زیار، قابوس ابن وشمگیر شمس المعالی، گیلانشاه پسر كیكاوس بودند.
- سلسله سادات حسنی، حسینی و مرعشیان بر خلاف نمایندگان خلفا كه می‌خواستند مازندران را به قدرت شمشیر خویش بگشایند .
مردم استان مازندران، که توانسته بودند، تا دویست سال پس از ورود اسلام به ایران دین خود، یعنی دین زرتشت را حفظ کنند، رفته رفته به دین اسلام روی آوردند و برخلاف سایر مردمان فلات ایران به مذهب شیعه گرویدند. علت گرایش مردم مازنداران به مذهب شیعه وجود سادات و علویانی بود که در عراق و ایران توسط عباسیان شکست خوردند و در پی این شکست مجبور به مهاجرت به سرزمین امن مازندران شدند. علویان پس از استقرار در این خطه، مردم آن سرزمین را با اسلام و تشیع آشنا کردند.
در این دوره؛ مازندرانی ها که از دست خاندان طاهریان به خشم آمده بودند، از حسن زیدخواستند تا به آنها در راه استقلال کمک کند و مقام شاهی بگیرد. حسن بن زید هم قبول کرد و سلسله علویان را تاسیس کرد.
بعد از مرگ حسن ابن زید میان سرداران دیلمی اختلاف افتاد و این اختلاف، باعث انقراض سلسله علویان شد. این دولت ۶۴ سال حکومت کرد. آنها اولین بار در مازندران مدرسه ساختند و مازندرانی ها و دیلمی ها را مسلمان کردند.
سلسله مرعشیان از دیگر سلسه های است که پس از باوندیان در مازندران به حکومت رسیدند. این سلسله که از شاخه سربداران محسوب می شد، توسط سید قوامدین مرعشی تاسیس شد. از آنجا که شیخ خلیفه، رهبر سربداران، آملی بود، عقایدش خیلی زود به مازندران رسید. سید قوام الدین مرعشی با اطلاع از وضع بد حاکم بر منطقه مازندران، تصمیم به لشکرکشی به این سرزمین و مبارزه با افراسیاب جلاویه که در آن زمان توانسته بود خاندان آل باوند را منقرض نماید، گرفت. در پی این تصمیم، مرعشیان و جلاوین در نزدیکی بابل با هم درگیر شدند و نتیجه آن پیروزی مرعشیان و کشته شدن افراسیاب جلاویه بود. و این سرآغاز حکومت سلسله مرعشیان در مازندران شد.
اما با حمله امیر تیمور گورکانی به ایران، مرعشیان پس از شکست در مقابل سپاه وی، به ماوراء النهر تبعید شدند. به این ترتیب آنها مدتی به آنجا رفته و از جنگ و قدرت پرهیز کردند.
اما، بعد از درگذشت امیرتیمور، سادات مرعشی با کسب اجازه از شاهرخ میرزا، به مازندران برگشتند و به عنوان باج گزار این نواحی حکومت کردند.
قدرت سلسله مرعشیان سرانجام در زمان سلطنت شاه عباس اول به طور کلی از بین رفت و پس ازبرچیده شدن بساط حکومت  ملوک الطوایفی تبرستان که تا سال ۱۰۰۶ هجری قمری ادامه داشت، این منطقه تحت نظارت شاه عباس اول و سلاطین بعدی سلسله صفوی ، قرار گرفت .
در دوره افشار ، « نارشاه افشار » برای مقابله بادشمنان به ویژه دشمنان شمالی و روس هـا، درمازندران یک کارخانه کشتی سازی دایرکرد و به رونق هرچه بیشتر منطقه افزود .
ازدوره فتحعلی شاه قاجار، به منطقه سـرسبز و زیباو دل انگیزمازندران ، به عنوان یک منطقه استراحتی ـ تفریحی توجه شد و ناصرالدین شاه طی دوسفر دستور تعمیر راه ها و کاروان سراها را صادر کرد.
دردوران سلطنت پهلوی منطقه مازندران مانند سایرمناطق کشور از راه های ارتباطی برخوردار بود و به علت شرایط محیطی و آب وهوای معتدل ، چشم اندازهای زببا ، نزدیکی اش به تهران ، محل استراحت و تفریح قسمت اعظم مردم کشور شد.

• اقوام و زبان
همان طور که اشاره شد، ساکنین اولیه استان‌ مازندران‌، از اقوام «آماردها» و «تپورها»، که خود شاخه ای از آریایی ها بودند، تشکیل شده است. این سرزمین به دلیل داشتن شرایط خاص و منحصر به فرد جغرافیایی، به عنوان یکی از مراکز مهم مهاجرتی کشور به شمار می آید. به طوری که این منطقه، غیر از افراد بومی‌، اقوامی از ‌ بلوچ ها، ترك ها، كردها، لرها، افغان ها، گرجی ها‌ و ارمنی‌ ها را نیز در خودجای‌ داده‌ است‌ كه‌ هنوز به طور کامل با اکثر افراد بومی‌ تركیب‌ نشده‌ و بسیاری‌ از خصایص‌ قومی‌ و فرهنگی‌ خود را حفظ‌كرده‌اند. به عنوان مثال بعضی‌ از تیره‌های‌ تركی ‌ كه‌ در قرون‌ گذشته‌ به‌ منظور جلوگیری‌ از هجوم‌ تركمن‌ها به‌ این‌ نواحی‌كوچانیده‌ شده‌اند، هم‌ اكنون‌ نیز در مازندران‌ حضور دارند.
زبان اصلی ساکنین مازندران، زبان‌ طبری‌ یا مازندرانی است که آن را بازمانده‌ زبان‌ ایرانیان‌ قدیم‌ یعنی پارسی‌ میانه‌ می دانند. كه‌ دیرتر و كمتر از سایر زبان‌ها تحت‌ تاثیر زبان‌های‌ بیگانه‌ای‌ چون‌ مغول‌، عرب و تاتار‌ قرار گرفته‌ است. زبان‌ مازندرانی‌ با لهجه‌های‌ مختلف‌در تمامی‌ نواحی‌ استان‌ متداول‌ است‌.
بر اساس اسناد و مدارک به دست آمده؛ پادشاهان طبرستان تا قرن ژنجم هجری، به خط پهلوی می نوشتند و سكه می زدند. دو كتیبه كه به خط پهلوی در رِسِكت، واقع در دودانگه ساری، و گنبد لاجیم واقع در سوادكوه به دست آمده است گویای این مطلب است.

• موقعیت اجتماعی و اقتصادی
جغرافیای اقتصادی استان مازندران به لحاظ داشتن جنگل، دریا، زمین و خاك حاصلخیز، دارای منابع فراوان و سرشار از ذخایر معدنی است. اقتصاد استان بیشتر بر پایه كشاورزی، دامداری، باغداری، زنبورداری، صیادی و صنایع دستی است. كشاورزی در این میان از اهمیت بیشتری برخوردار است. محصولات رایج كشاورزی در استان عبارتند از: شالی، گندم، جو، عدس، ارزن، سیب زمینی، یونجه، پنبه، صیفی جات، نیشكر، لوبیا، پیاز و برنج. از میان این محصولات، برنج از جمله محصولات كشاورزی است كه به آب فراوان و هوای گرم نساجی‌ مازندران و مرطوب نیاز دارد و به همین دلیل كل منطقه جلگه ای استان زیر كشت برنج می رود.
در بخش دام داری می توان به انواع دام مانند گاو، گوسفند، اسب، بز، قاطر و طیور نیز اشاره کرد. حیوانات قابل شكار نیز عبارتند از قوچ، خرگوش، خوك، خرس، كبوتر، قمری، كبك، تیمو، قرقاول، اردك سرسبز، غاز، چنگر، خوتكا.خاویار مازندران به دلیل كیفیت بالا، در بازارهای جهانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
عمده كالاهای صادراتی مازندران درحال حاضر از این قرارند: انواع مركبات، برنج، پنبه، سویا، روغن نباتی، فرآورده های شیلاتی، خشكبار، بیسكویت، كمپوت، نارنگی، رب گوجه فرنگی، كیوی، صنایع دستی مثل گلیم و جاجیم، صنایع چوبی یعنی مبلمان، صابون رخت شویی، آلفا سلولز یا لایه های جذب رطوبت، انواع قالب و قطعه، اكسید روی، خدمات فنی و مهندسی انواع چراغ های روشنایی، مواد معدنی و مصالح ساختمانی در مازندران.
از بین صدها مركز تولید صنعتی، تعدادی از این مراکز به امر صادرات می پردازند كه مهم ترین آن ها شامل: صنایع چوب و كاغذ مازندران، گروه صنعتی بهپاك، كاله، فرش، شركت صنعتی و معدنی تمیشه سنگ، صنایع فولاد، افشره، مدیریت تولید برق نكا، سیمان مازندران، آمل فولادین و آب معدنی آملو است.
بد نیست اشاره کرد؛ صنایع چوب و كاغذ مازندران، ره آوردی ملی - صنعتی است كه به عنوان بزرگ ترین تولید كننده كاغذ از چوب در خاورمیانه شناخته شده است.
استان مازندران، همچنین با برخورداری از معادن مناطق كوهستانی گوناگون نقش مهمی در اقتصاد استان دارد. از مهم ترین معادن استان ذغال سنگ كك و حرارتی، سرب و روی، پوكه معدنی واریزه كوهی، سنگ گچ، سنگ آهك و لاشه، سنگ مرمریت، فلورین، باریت، سنگ گرانیت و چینی، سیلیس و خاك پیت را می توان نام برد.
صرف نظر از فعالیت های کشاورزی و دام داری؛ استان مازندران دارای صنایع دستی و رشته های گوناگون شامل سفال گری، مصنوعات چوبی اعم از لاك تراشی، منبت و معرق، انواع بافته ها از جمله قالی،گلیم، جاجیم، چادر شب و جوراب و گونه های مختلف سوزن دوزی و غیره در قالب كارگاه ها و تعاونی ها فعالیت می كنند.

شهر آلاشت

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 984 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر آمل

جمعیت مجازی: 8 نفر

جمعیت شهری: 199698 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر امیرکلا

جمعیت مجازی: 1 نفر

جمعیت شهری: 25291 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر ایزدشهر

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 6888 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر بابل

جمعیت مجازی: 8 نفر

جمعیت شهری: 201335 نفر

1
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر بابلسر

جمعیت مجازی: 2 نفر

جمعیت شهری: 50032 نفر

1
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر بلده

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 1340 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر بهشهر

جمعیت مجازی: 1 نفر

جمعیت شهری: 84117 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر بهمنیر

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 6848 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر پل سفید

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 8708 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر تنکابن

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 43842 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر جویبار

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 27211 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر چالوس

جمعیت مجازی: 1 نفر

جمعیت شهری: 9499 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر چمستان

جمعیت مجازی: 1 نفر

جمعیت شهری: 9499 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر خرم آباد

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 9945 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر خشرودپی

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 3022 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر خلیل شهر

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 10126 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر دابوشهر

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 1096 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر رامسر

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 32085 نفر

1
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر رستم کلا

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 11408 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر رویان

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 6351 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر رینه لاریجان

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 1213 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر زرگر محله

جمعیت مجازی: 1 نفر

جمعیت شهری: 425 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر زیرآب

جمعیت مجازی: 1 نفر

جمعیت شهری: 18388 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر ساری

جمعیت مجازی: 15 نفر

جمعیت شهری: 261293 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر سرخرود

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 5701 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر سلمان شهر

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 9664 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر سورک

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 9328 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر شیرگاه

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 8611 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر عباس آباد

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 11278 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر فریدون کنار

جمعیت مجازی: 2 نفر

جمعیت شهری: 34496 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر فریم

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 185 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر قائم شهر

جمعیت مجازی: 10 نفر

جمعیت شهری: 174768 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر گزنگ

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 362 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر گلوگاه

جمعیت مجازی: 1 نفر

جمعیت شهری: 18727 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر گلوگاه بندپی

جمعیت مجازی: 1 نفر

جمعیت شهری: 2519 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر گناب

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 6956 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر محمودآبادمازندران

جمعیت مجازی: 2 نفر

جمعیت شهری: 27748 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر مرزن آباد

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 7102 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر مرزی کلا

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 525 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر نشتارود

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 5967 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر نور

جمعیت مجازی: 2 نفر

جمعیت شهری: 22491 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر نوشهر

جمعیت مجازی: 4 نفر

جمعیت شهری: 42175 نفر

1
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر نکا

جمعیت مجازی: 4 نفر

جمعیت شهری: 46291 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر کتالم و سادات شهر

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 17000 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر کلارآباد

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 10000 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر کلاردشت

جمعیت مجازی: 3 نفر

جمعیت شهری: 5131 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر کله بست

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 3561 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر کوهی خیل

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 1950 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر کیاسر

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 3672 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.

شهر کیاکلا

جمعیت مجازی: 0 نفر

جمعیت شهری: 7472 نفر

0
افرادی که دوست دارند به این شهر سفر کنند.